/محمدرضا مکوندی: پیشینه نوروز به بیش از۷۵۰۰ هزار سال و همزمان با ورود آریایی ها از آسیای مرکزی به سرزمین ایران برمی گردد.
با گذشت قرون متمادی بیش از ۳۰۰ میلیون نفر از مردمان فارسی زبان در گستره وسیعی از کشورهای مختلف نوروز را گرامی می دارند وجشن می گیرند.
بسیاری از صاحب نظران خاستگاه نوروز  را یک آیبن ارزشمند و ماندگار ایران باستان  می دانند. در برخی از متن‌های کهن ایران ازجمله «شاهنامه فردوسی» ، «تاریخ طبری» ، « التفهیم…» ، « آثار الباقیه» و « نوروزنامه» جمشید و در برخی دیگر از متن ها، کیومرث به‌عنوان پایه‌گذار نوروز معرفی شده است.
اما شواهدی قابل استنادی وجود دارد که شاید نوروز از آیین های مردمان سومر و بابل و میان رودان الهام گرفته است.
جشن ملی بابلیان مشابهت های قابل توجهی با آیین نوروز دارد و چند ویژگی بارز داشت ازجمله: مقارن با پایان زمستان و آغاز بهار ؛ زایش و رویش در طبیعت بود .
برخی مورخین و محققین نیز معتقد هستند که آریائی‌ها پس از مهاجرت به فلات ایران سال را به دو قسمت تقسیم می‌‌کردند که هر یک با تحولات اقلیمی شروع می‌شد و دو جشن نوروز و مهرگان سرآغاز این دو تغییرات طبیعت بودند. یعنی پایان زمستان و هنگام آغاز بهار جشن نوروز گرفته می‌شد و زمان شروع سرمای زمستانی جشن مهرگان برگزار می سد.
آنچه باعث جاودانی نوروز علیرغم ناملایمات ودشمنی ها درطول تاریخ شده است کار ویژه خاص آن است. نوروز نمادی از گذر از زمستان سخت و استقبال از تحول طبیعت و دهها صفت ارزشمند اخلاقی وانسانی چون ستایش زیبائی ، تقویت صله رحم ، مهرورزی و رفع کدورت ها ؛ دوستداری طبیعت و… است.
همچنین یکی از نمادهای متعالی همگرایی وحدت بخش صدها قوم علیرغم تنوع گسترده نژادی ومذهبی زیر چتر فرهنگ ارزشمند ودیرینه فارسی است.
نوروز با باورهای دینی که معتقد به صفات برجسته چون مهرورزی و همدلی است اشتراکات عمیق دارد؛امام صادق در ستایش نوروز فرمود :
( امروز(نوروز) روزى است که خداوند از بندگان خود میثاق گرفت که بنده خدا باشند( عهد ازل = پیمان جاودانه) ، براى او شریک قایل نشوند و غیر از خداوند کسى را عبادت نکنند ؛ روزى است که براى اولین مرتبه خورشید طلوع نمود ، بادها وزیدن گرفت و زمین در آن شکوفا و درخشان شد. )
آیین نوروز در بختیاری
بختیاری ها بعنوان قدیمی ترین و از ریشه دار ترین اقوام ساکن زاگرس که تمدن های فراوانی دراین منطقه درطول هزاران سال شکل گرفته است ؛ برای آیین نوروز همواره اهمیت فراوانی قائل بودند ؛ نوروز را نشانه ای بر پایان سختی های زمستان ؛ پاکی ومهرورزی و همدلی ها و…می دانستند.
– افتوبهید اولین نشانه در راه بودن نوروز :
سرمای جانسوز زمستانی در زاگرس بطور طبیعی موجب کاهش فعالیت های بختیاری ها که به حرفه های کشاورزی و دامداری اشتغال دارند می شد.
با پایان چله بزرگ زمستان و با افزایش تدریجی دمای هوا و فرارسیدن اسفند ماه پیش گام های نوروزی درمیان بختیاری ها آغاز می شود.
اسفند ماه را بختیاری ها ماه ( افتو بهید ) می گویند که خاص ( اَو جارو ) که معنی تحت اللفظی آن آب و جاروپ خانه و چادرهای محل سکونتشان بعد از یک دوره سرمای سخت واستقبال از بهار است.
بختیاری ها آفتو بهید را مایه ی پاکیزگی و دوری از پلیدی است و پاکیزگی و سلامت می دانند.
در آفتو و بهید فرش ها و جاجیم ها و …شسته می شوند و فرشهای آویخته از در و دیوار بیشتر از هر چیز دیگر به بیننده حس خوبی می دهد و یادآوری می کند که عید نزدیک است، آویخته بودن قالی ها وپتو ها وجاجیم ها بارنگ های مختلف دراطراف سیاه چادرها و ازدیوارهای خانه های روستایی که در آب چشمه سارها و رودخانه های شسته شدند صحنه های دلنشین از نرم نرمک رسیدن بهار را تداعی می کند.
– چهارشنبه سوری: از آیین های استقبال از عید که قبل از سال نو برگزار می شد چهارشنبه سوری است که در آخرین چهارشنبه سال برگزار می شود. در مناطق بختیاری به چهارشنبه سوری “چهارشنبه سیری” یا “تش پرک” می گویند.
مردمان بختیاری با روشن کردن آتش و پریدن از روی آن سلامتی و رزق و روزی و شکستن دیوار غم درسال جدید پیش رو را آرزو دارند.
پریدن از روی آتش توسط هرنفر سه بار تکرار می شود، دچ در بختیاری به این شیوه بود که در چند نقطه آتش کوچکی از هیزم وخار هایی که از قبل تهیه کرده بودند ؛ روشن می کردند. هنگام پریدن از روی آتش شعر زیر را می خوانند:
تش تش نوروز ایکنم/ شادی هر روز ایکنم
سرخی تو سی مو /  زردی مو سی تو
غم بره شادی بیا /  محنت بره روزی بیا