دیالوگ معروف مهران مدیری در سریال طنز مرد هزار چهره را حتما یادتان هست که در دادگاه و در دفاع از خود گفته بود من اشتباهی ام، از اول هم اشتباهی بودم؛ امروزه نیز حال و هوای سد گتوند را می توان در این دیالوگ معروف جستجو کرد.
به گزارش آسماری به نقل از رهیاب، گتوند یکی از شهرستان های استان خوزستان و در شمال شهرستان شوشتر قرار دارد. گتوند را بیشتر از آنکه خودش را بشناسند با سدی به همین نام معروف است؛ سد گتوند. این سد بلندترین سد خاکی کشور و آخرین سد روی رودخانه کارون است که در ۱۰ کیلومتری شهر گتوند قرار دارد.
سد گتوند یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های ملی کشور است؛ سدی که قرار بود کام خوزستانی ها را شیرین و تامین برق استان را برعهده بگیرید؛ اما امروز این سد به پرحاشیه ترین سد تاریخ معاصر ایران تبدیل شده است.
حاشیه ها از آنجا شروع شد که در اطراف محل آبگیری سد، گنبدها و رگه های نمکی قرار داشت که پس از آبگیری سد به زیر آب رفته و منجر به شوری بیش از حد آب در پایین‌دست این سد شدند.
آن چه اما در بعضی محافل درباره این سد بیان می شد و بعضا امروزه نیز بیان می شود بیشتر رنگ و بوی سیاسی داشت تا کارشناسی. عده ای آن را میراث دولت هاشمی و اطلاحات می دانند و عده ای دیگر از پروژه های اجرایی دولت احمدی نژاد.
تاریخچه احداث سد گتوندبراساس گزارش‌ها و بررسی‌ها بی‌دقتی در مطالعات اولیه و نادیده گرفتن گنبدهای نمکی مسیر، موجب شده با وجود تمام تلاش‌ها برای ساخت آن، امروز شاهد ایرادهای اساسی در این پروژه باشیم.
مطالعات اولیه ساخت سد در دهه ۷۰ و در زمان دولت سازندگی شروع شد و توسط شرکت‌های مشانیر و کایتک چین پایان یافته و توسط شرکت لامایر مورد بازنگری قرار گرفت. البته کلنگ ساخت سد گتوند در سال ۷۳ با حضور اکبر هاشمی رفسنجانی که سردار سازندگی لقب گرفته بود، به زمین زده شد. براساس اطلاعات موجود مطالعات ساخت سد در سال ۷۶ به پایان رسیده است. بنابراین به نظر می رسد کلنگ‌زنی احداث سد گتوند، قبل از اتمام فاز مطالعاتی پروژه انجام شده است.
در ارديبهشت سال ۷۶ و در دور دوم ریاست جمهوری هاشمی رفسنجانی عمليات انحراف آب با حفر تونل‌هاي انحراف آغاز گرديد. در زمان طراحي و شروع عمليات اجرايي بیژن زنگنه به عنوان وزیر نیرو و هادی منافی به عنوان رييس سازمان محيط زيست مشغول فعالیت بودند.
در سال ۸۲ همزمان با دور دوم اطلاحات با انحراف جريان رودخانه كارون به داخل تونل‌های انحراف بستر رودخانه مسدود گرديد. در همان سال ۸۲ فرازبند طرح احداث گرديده و به دنبال آن عمليات حفاري نيروگاه نيز آغاز شد.
سال ۸۳ عملیات خاکریزی بدنه آغاز و تا اجرای کامل طرح ۸۲٫۵ میلیون متر مکعب خاکریزی انجام شد و خاکریزی ماهانه 53 هزار مترمربع از نشانه‌های عظیم بودن این پروژه عمرانی در خوزستان بود. در زمان ساخت قسمت اصلي سد (تونل ها و گالري هاي سد) حبيب اله بيطرف وزير نيرو و معصومه ابتكار رييس سازمان محيط زيست بود.
در پاييز سال ۸۴ و در زمان ریاست جمهوری احمدی نژاد اولين درفت تيوب نيروگاه در واحد چهارم نصب گرديد و در نيمه اول سال ۸۵ عمليات خاكريزي هسته رسي بدنه سد آغاز شد. عملیات آبگیری سد مرداد سال ۹۰ آغاز و در سال ۹۱ نیروگاه سد به بهره برداری رسید. در زمان ساخت قسمت نهايي و بهره برداري نیز پرویز فتاح وزیر نیرو و فاطمه جوادی رييس سازمان محيط زيست بود.
جانمایی سد گتوند از ابتدا اشتباه بودكارشناسان محيط زيست اعتقاد داشتند كه نزديكي معدن نمک و سازند نمكي گچساران به محل سد گتوند عليا، در پروژه مطالعاتي اين سد در نظر گرفته نشده‌است.
وجود اين معدن كه در فاصله ۵ كيلومتري سد واقع شده باعث شد كه به هنگام آبگيري و تشكيل درياچه پشت سد، اين معدن عظيم نمک كه ذخيره نمک آن صدها ميليون تن برآورد شده‌است به كلي به زير آب درياچه فرو رفته و اين امر شوري آب رودخانه كارون را به بالاترين حد ممكن برساند.
همچنین کارشناسان آب بر این باورند که جانمایی سد گتوند از ابتدا اشتباه بود و باید محور این سد ۹ کیلومتر پایین‌تر از موقعیت فعلی آن انتخاب می‌شد.
روحانی: نگراني‌ها را رفع خواهيم کردامروزه نیز بحث های زیادی در خصوص این سد بزرگ در شهرستان گتوند می شود؛ از هزینه های زیادی که در این پروژه صورت گرفته تا آب شوری که یکی از عوامل شور شدن کارون و مشکلات کشاورزی در خوزستان است.
هرچند تحرکاتی در خصوص علاج‌بخشی این سد از سوی مسئولان مشاهده می شود ولی تاکنون خروجی مطلوبی و مثبتی نداشته است.
حسن روحانی که در زمستان ۹۲ اولین سفر استانی خود را با استان خوزستان شروع کرد در بین مردم خوزستان اظهار کرده بود که دستور می دهم که در دولت مسئلۀ گتوند را به دقت مورد بررسي قرار دهند.
روحانی گفته بود براي اين مسئله راه‌حل‌هايي وجود دارد و اقداماتي شروع شده و ان‌شاءالله ما نگراني‌ها را حتي‌الامکان رفع خواهيم کرد.
ابتکار: مطالعات سد گتوند نتواسته راهکار قطعی ارایه دهدمعصومه ابتکار رییس سازمان محیط زیست کشور نیز که در زمان ریاست قبلی خود بر این سازمان شاهد ساخت قسمت های اصلي سد بود در این باره می گوید که محیط زیست هیچ‌گاه مجوز ساخت سد گتوند را نداده است.
ابتکار در حاشیه سفر دی ماه سال گذشته به خوزستان، با‌بیان اینکه مطالعات سد گتوند نتواسته راهکار قطعی ارایه دهد، گفته است که به طور قطعی نتوانستیم هیچ‌کدام از راهکارهای تیم مطالعات علاج‌یابی سد گتوند را به‌طور کامل تأیید کنیم. اما تلفیقی از آنها و تصمیمی که اعلام می‌شود، مورد تأیید ما خواهد بود.
او با اشاره به مشکل سد گتوند و شوری آب مخزن سد، هم یادآوری کرده است که یک بازنگری کلان در مدیریت سد گتوند انجام شده و براساس تصمیمات کارگروه علاج‌یابی سد، این بازنگری اجرا خواهد شد.
احمد رضا لاهیجان زاده مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان نیز در نشست اخیر سمن ها با ابتکار در تهران از انجام مطالعه ای برای تعیین میزان گنبد نمکی سد گتوند توسط تیم زمین شناسی دانشگاه شیراز با همکاری آلمان، استرالیا و کانادا خبر داد و گفت: می توان نتایج این مطالعه را در شورای عالی آب ارائه داد.
حوضچه‌های تبخیری آخرین اقدام برای علاج‌یابی سد گتونداز سخنان روحانی در سفر استانی به خوزستان بیش از دو سال می گذرد ولی تاکنون نگرانی ها در این خصوص برطرف نشده است و طرح هایی که برای رهایی از موقعیت فعلی این سد ارائه می شود نیز پشت درب اتاق مدیران در حال انتظار است.
هوشنگ حسونی‌زاده معاون مطالعات پایه سازمان آب و برق خوزستان در خصوص آخرین اقدامات برای علاج‌یابی سد گتوند اظهار کرد: قرار شده است که متولیان علاج یابی سد گتوند، حوضچه‌های تبخیری تعریف کنند و به نظر می‌رسد در حال حاضر دنبال اخذ مجوز و کارهای اجرای آن هستند.
حسونی‌زاده با اشاره به اینکه هر طرح علاج‌یابی در صورت تامین اعتبار می‌تواند اجرایی شود، عنوان کرد: آثار و تبعات هر طرح علاج‌یابی از جمله ایجاد حوضچه‌های تبخیری باید توسط سازمان حفاظت محیط زیست مورد بررسی قرار بگیرد؛ اینکه این حوضچه‌ها در کجا باشند و آب به کجا منتقل شود و تعیین مسیرهای آبی باید در مطالعات طرح مشخص شود.
خوزستان به شوره‌زار تبدیل میشوددبیر شبکه تشکل‌های زیست‌محیطی خوزستان می گوید: طبق آنچه که آقای لاهیجان‌زاده اعلام کرد وزارت نیرو مسئول اجرای علاج‌یابی سد گتوند است؛ با این وضعیت، خوزستان به شوره‌زاری تبدیل می‌شود و آسیب‌های بسیاری به استان وراد خواهد شد و در حال حاضر نیز شاهد این آسیب‌ها هستیم.
هژیر کیانی با اشاره به تاثیر شوری سدگتوند بر اراضی خوزستان می افزاید: اکنون طبق آمار رسمی جهادکشاورزی شاهد افت ۲۰ تا ۳۰ درصدی محصولات کشاورزی در حوزه گتوند هستیم.
سد گتوند که مدت‌ها در گیرودار مطالعه و ارائه مجوز‌هایی برای اجرایی شدن راهکارهای حل مشکل بود سرانجام به گفته معاون برنامه‌ریزی و امور اقتصادی وزارت نیرو در مرحله اجرا قرار گرفت. علیرضا دائمی با بیان اینکه این بار مدیریت به طور جدی‌تری مدنظر قرار گرفت، تاکید کرد: تاکنون برای اجرایی شدن راهکار دوم ممنوعیت‌هایی وجود داشت اما با پیگیری‌های صورت گرفته مجوز لازم برای انتقال آب به حوضچه‌های تبخیری اخذ شد.
این در حالی است که معاون برنامه‌ریزی و امور اقتصادی وزارت نیرو زمان معینی برای علاج بخشی ارائه نکرد و دبیر شبکه تشکل‌های زیست‌محیطی خوزستان نیز معتقد است علاج‌یابی سد گتوند توسط وزارت نیرو ۳۰ تا ۴۰ سال طول خواهد کشید.
سهراب گیلانی: بیش از 420 هزار هکتار زمین کشاورزی نابود می شود
سهراب گیلانی نماینده مردم شوشتر و گتوند در نطق روز گذشته (۳۱ مردادماه) خود در مجلس به سد گتوند اشاره کرد و گفت: احداث سد گتوند یکی از افتخارات ملی است متأسفانه با بی توجهی کوه نمک در پشت این سد تشکیل شده است.
وی با اشاره به اینکه سکوت در این قضیه همانند حقوق های غیرمتعارف نشود اظهار کرد: کارشناسان بر این باورند که سالانه حدود ۱۰ تا 12 میلیون مترمکعب آب شور پشت سد ذخیره می شود و شوری آن سه برابر شوری آب خلیج فارس است و در آینده این شوری می تواند ببیش از 420 هزار هکتار زمین کشاورزی را به شدت ویران و نابود سازد، بنابراین بایستی سازمان محیط زیست و وزارت نیرو با سرعت چاره اندیشی نماید.
به گزارش رهیاب، دیالوگ معروف مهران مدیری در سریال طنز مرد هزار چهره را حتما یادتان هست که در دادگاه و در دفاع از خود گفته بود من اشتباهی ام، از اول هم اشتباهی بودم؛ امروزه نیز حال و هوای سد گتوند را می توان در این دیالوگ معروف جستجو کرد.