آیین کهن مذهبی و عزاداری مردمان قوم بختیاری در ایام ماه محرم توصیف زیبایی از کربلای حسینی است. «کتل کردن» نوعی سنت دیرینه در میان مردمان بختیاری است که برای درگذشت بزرگان خود، آن را در مراسم داشته‌اند.
به گزارش آسماری نیوز به نقل از اندیکا نیوز،بارخ‌دادن حادثه عاشورا و رشادت‌های امام‌حسین(ع) و یارانش و بزرگی کار این امام آزادی‌خواه، مردمان بختیاری رسم دیرینه خود را وارد آیین عاشورایی کرده و در ایام محرم و شهادت اباعبدالله الحسین(ع) در این واقعه، تفنگ‌ها را وارونه بر روی اسب سیاه‌پوش قرار می‌دهند و روضه‌خوانی می‌کنند.
ازدیگر برنامه‌هایی که بیشتر در منطقه بختیاری صورت می‌گیرد، حمل گهواره‌های محلی «تهده» است که به نیت حضرت علی‌اصغر(ع) صورت می‌گیرد.
قوم بختیاری و به‌ویژه عشایر بختیاری از دیر باز ارادت زیادی به خاندان اهل‌‌بیت(ع) عصمت و طهارت(ع) داشته‌اند و نام و ذکر اهل‌‌بیت(ع) در زندگی ساده و بی‌آلایش آنان همواره ساری و جاری بوده است، تا آنجا که مردان قوم به احترام شأن عزای سیدالشهداء از هرگونه اصلاح و پوششی که نشانه شادی باشد خودداری می‌کردند.
از روزگار قدیم با وجود نبود هیچ‌گونه رسانه‌ای، مردم عشایری وروستایی همچون همه شیعیان جهان با فرارسیدن ایام سوگواری سرور و سالار شهیدان آماده برپایی مراسم‌های عزاداری می‌شدند.
بختیاری‌ها در این ماه به صورت ویژه خیمه عزا برپا می‌کنند و بسیاری از آیین‌های خاص را در دهه محرم انجام می‌دهند که درروزهای تاسوعا و عاشورا نمود ویژه و منحصر به‌فردی دارند. در این نوع عزاداری مطلبی که بیش از همه چیز به چشم می‌خورد وجود یک هم‌بستگی اساسی بین تیره‌ها و طوایف قوم بختیاری است که همگی به‌صورت منسجم و یک‌صدا با در دست داشتن «علم‌ها» و برپایی «کتل» به سمت امامزادگان و قبور مؤمنان به راه می‌افتند و در نهایت این موج عظیم، در یک محل تلاقی به هم می‌پیوندند و صحنه‌ای عظیم و باشکوه از اتحاد و یکدلی به‌وجود می‌آورد که این موضوع مهمترین فلسفه عزدارای در عاشورا در کلام امام خمینی(ره) است
«علم‌ها» نمادی بسیار زیبا از دلاورمردی قمر منیر بنی‌هاشم حضرت ابوالفضل‌‌العباس(ع) است که همه اعضای عشیره از مرد و زن، تکه پارچه‌ای را به نشانه ارادت علاقه و همچنین شرکت در ماتم حسینی، به یاد ابوالفضل العباس(ع) به تیرکی چوبی وصل می‌کنند، بالای این تیرک زنگوله‌ای وصل می‌شود که نشان از زنگ کاروان ابی‌عبدالله(ع) دارد و پس از تکمیل توسط ریش‌سفید قوم به قدرتمندترین جوان قبیله تحویل شده که وی و سایر جوانان وظیفه حمل علم را در پیشانی دسته عزاداری بر عهده خواهند داشت.
«کتل» تشکیل یافته از چندین پارچه قیمتی و تزئینی، قبا، عبا و یک تفنگ است که به‌صورت وارونه بر روی زین«زیباترین مادیان» عشیره آویزان می‌شود.(اصطلاحا نگون فنگ«وارونه گذاشتن تفنگ» در بین عشایر نشانه غم و ماتم در جنگ‌ها است و اصل تهیه و تدارک کتل را در زبان محلی بختیاری«وارازنیدن کتل» می‌گویند که نشانه عزا و احترام به مرکب خونین “ذوالجناح” حضرت اباعبدالله الحسین(ع) است).
خواندن نوحه‌های عزاداری در این ایام، یکی از آیین‌های مهم قوم بختیاری در برپایی مجالس محرم است که نوحه«حسن حسین» در این بین معروف‌ترین و متداول‌ترین نوحه به شمار می‌رود.
نوحه «حسن حسین» دو ضرب بوده اما عمق ارادت این مردم به سیدالشهداء آنقدر زیاد است که در این مصیبت و نوع بر سر و سینه زدن «نظم دو ضرب» از بین رفته و جایگاه خود را به ارادت واقعی قلبی می‌دهد که افراد سینه‌زن با تمام وجود و همان‌گونه که در عزای عزیزان‌شان عزاداری می‌کنند، بر سر و سینه می‌زنند و می‌توان گفت، این خصیصه یکی از عجیب‌ترین و صادقانه‌ترین خصوصیات عزاداران بختیاری در ماه محرم است.
در ایام محرم این نوحه‌ها آنقدر با جان و روح مردم عجین می‌شود که مادران نیز برای فزرندان خردسال خود نوحه«لالایی اصغر» می‌‌خوانند. این نوحه به‌یاد کودک ۶ ماهه اباعبدالله برای فرزندان در گهواره خوانده می‌شود که عموما با زبان و گویش محلی ادا شده و عمق ارادت و باور مردم به خاندان اباعبدالله را در همه سطوح به وضوح و روشنی نشان می‌دهد و این واقعیت را بازگو می‌کند.
قربانی کردن جلوی دسته‌ها و علم‌ها، آش نذری و پخت حلوا از دیگر برنامه‌هایی است که بانوان بنا به رسم چندین ساله و به منظور پذیرایی از عزاداران انجام می‌دهند و ثواب صرف آن را به روح سیدالشهداء(ع) و یاران با وفای آن حضرت و ارواح مؤمنین و مؤمنات هدیه می‌کنند.
نویسنده:حجت الاسلام علی قندعلی